حزب رستاخیز ملت ایران؛ فرازوفرود: اسفند 1353- مهر 1357

گفت‌وگو با دکتر مظفر شاهدی

گفت‌وگو از: الهام دانایی‌سرشت

پرسش 1: به عنوان سوال اول لطفا تاریخچه ای از چگونگی شکل‌گیری و فعالیت احزاب در جهت دمکراسی نمایشی در طول دوران 37 ساله سلطنت پهلوی دوم، بفرمایید.

پاسخ پرسش 1: باید عرض کنم، طی 12 ساله نخست سلطنت محمدرضاشاه پهلوی (1320- 1332) که کودتای 28 مرداد 1332 پایان‌بخش آن بود، به‌رغم فضای سیاسی و اجتماعی کمابیش آزادی که در عرصه کشور شکل گرفت، اما، جامعه ایرانی، به‌دلایل گوناگون داخلی و خارجی، ظرفیت سیاسی و اجتماعی بسنده‌ای برای تقویت و بلکه نهادینه کردن یک نظام دموکراتیک مبتنی بر رقابت احزاب و گروههای سیاسی در چارچوب قانون اساسی مشروطه پیدا نکرد. بعد از کودتا هم که حکومت پساکودتایی، که از حمایت کودتاچیان خارجی (به‌طور مشخص آمریکا و انگلیس) هم برخوردار شده بود، به‌سرعت، همه احزاب و جریان‌های سیاسیِ مستقل را سرکوب و از میان برداشت...

دکترین امنیت ملی در دوره محمدرضاشاه پهلوی؛ 1320- 1357

گفت‌وگو با دکتر مظفر شاهدی

گفت‌وگو از: رحمت رمضانی

پرسش 1: دکترین امنیت ملی ایران در دوره محمدرضا پهلوی بر چه اساسی بنا شد آیا این دکترین ملی مستقل بود و یا به سمت استقلال در حرکت بود؟

پاسخ پرسش 1: باید عرض کنم، محمدرضا پهلوی از همان آغاز در یک وضعیتِ بسیار دشوار، بغرنج و غیرعادی که ایران توسط کشورهای روسیه‌شوروی و انگلستان اشغال شده و به‌تبع آن اساس استقلال و تمامیت ارضی و سرزمینی ایران مورد تهدید و بلکه تجاوز و تعرضِ نظامی قدرت‌های خارجی قرار گرفته بود، آن هم نه با اراده ملی، بلکه با خواست و نظر مساعدِ همان قدرت‌های متجاوز خارجی که کشور را اشغال کرده و پدرش رضاشاه را از مقام پادشاهی برکنار کرده بودند، بر تخت سلطنت ایران نشانده شد! بنابراین محمدرضاشاه در شرایطی سلطنت خود را آغاز کرد که اساساً امنیت ملی و تمامیت ارضی ایران به‌دلیل تجاوز خارجی و اشغال کشور توسط متفقین که عملاً هم خود را در بسیاری از امور داخلی ایران فعال مایشاء می‌دانستند، با تهدیدات و چالش‌های جدی‌ای روبرو شده بود...

اسدالله علم و سلطنت محمدرضاشاه پهلوی؛

در گفت‌وگو با دکتر مظفر شاهدی

گفت‌وگو از: مهسا علی‌بیگی

□ درباره نقش و جایگاه اسدالله علم در رویدادهای سیاسی زمان پهلوی دوم صحبتهای زیادی شده است. برخی به ارتباطات علم با انگلیس اشاره می‌کنند و او را نماینده سیاستهای انگلیس می‌دانند که به محمدرضا پهلوی دیکته می‌شد. شما چه تحلیلی درباره جایگاه و نقش او در دو دهه واپسین حکومت پهلوی دارید؟

برای پاسخ به این پرسش لازم می‌دانم درباره پیشینه ارتباط خاندان علم با محافل انگلیسی توضیحی کوتاه عرض کنم. خاندان علم حضور مؤثر دیرپایی در مناطق شرقی ایران داشت و سران این خاندان حداقل از اوایل دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه تا اواخر دوره قاجار حکمرانی بلامنازع بخش وسیعی از قلمروهای شرقی ایران (که به‌طور تقریبی شامل استانهای سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی کنونی می‌شد) را برعهده داشتند...

به‌مناسبت درگذشت اردشير زاهدي؛ گفت‌وگو با دكتر مظفر شاهدي

گفت‌وگو از: رحمت‌الله رمضاني

پرسش 1: اظهار نظر های اردشیر زاهدی متأخر درباره برنامه هسته ای ایران و سردار  سلیمانی موجی از شگفتی را در میان رجال شاهنشاهی ایجاد کرد چرا داماد شاه و یکی از رجال شاه این‌چنین از سیاست جمهوری اسلامی دفاع می کند؟

پاسخ 1: خب، البته فقط رجال شاهنشاهي نبودند كه از اين موضع اخير اردشير زاهدي شگفت‌زده شدند، بلكه كم نبوده و نيستند افراد و شخصيت‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي‌اي كه (در ميان جريان‌هاي سياسي گوناگون) ممكن است هم‌زمان به‌سياست‌ها و كارنامه هر دو حكومت پهلوي و جمهوري اسلامي انتقاداتي داشته باشند، با اين احوال، اين‌گونه نگرشِ حمايت‌گرايانه اردشير زاهدي به‌برنامه هسته‌اي ايران يا تمجيد او از سردار قاسم سليماني، آنها را به‌تعجب واداشته و بلكه عصباني كرده باشد!...

اميرعباس هويدا در صحنه سياسي ايران

گفت‌وگو با دكتر مظفر شاهدي

گفت‌وگو از: نجمه سجادي

پرسش 1: هویدا برای ورود به عالم سیاست، از نظر ارتباط‌ و وابستگی خانوادگی، پیشینه ضعیف‌تری در مقایسه با دیگر سیاستمداران دوره خودش داشت. تا چه میزان می‌توان پیوستن او به جرگه سیاسیون را نتیجه تلاش خودش دانست؟

پاسخ پرسش 1: به‌نظرم در روند ورود و به‌ويژه رشد و ارتقاء روزافزونِ‌ اميرعباس هويدا در دستگاه اداري و سياسي ايران، كه نهايتاً به‌حضورِ مي‌شود گفت ديرپاي او در مقام نخست‌وزيري نظام علي‌الظاهر مشروطه سلطنتي منتهي گرديد، تلفيق و تركيبي از ارتباطات و وابستگي‌هاي پيشينيِ سياسي و خانوادگي و البته شايستگي‌ها و تلاش‌هاي شخصي نقش داشتند...

فراز و فرود حزب رستاخیز ملت ایران؛ 1353- 1357

مظفر شاهدی

در بعد از ظهر روز یکشنبه 11 اسفند 1353، محمدرضاشاه پهلوی، علی‌الظاهر به‌یک‌باره و بدون اطلاع قبلی، به‌انحلال احزاب رسمی فعال در عرصه سیاسی کشور (شامل: حزب همیشه در اکثریت "ایران نوین"، حزب همیشه در اقلیت "مردم"، حزب کوچک "پان ایرانیست"، حزب ذره‌بینی "ایرانیان" که چند سال قبل و به‌دنبال مخالفت رهبران حزب پان ایرانیست با تجزیه بحرین از ایران و البته با حمایت و توطئه امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت از این حزب، به‌اصطلاح، انشعاب کرده بود!) فرمان داده و تأسیس حزب واحد و به‌زعم خود فراگیر! رستاخیز ملت ایران را اعلام کرده و آحاد ملت ایران را به‌عضویت در این حزب جدیدالولاده ملزم کرد...

به‌مناسبت 25 فروردین 1357؛ سالروز درگذشت امیراسدالله علم

مظفر شاهدی

Shahedi@iichs.org

اسدالله علم فرزند محمدابراهیم‌خان شوکت‌الملک دوم، در سال 1298 در بیرجند متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در همان شهر گذرانید و از دانشکده کشاورزی کرج لیسانس کشاورزی گرفت. در سال 1318 با ملکتاج قوام، دختر ابراهیم قوام‌الملک شیرازی ازدواج کرد و از همان مقطع به‌تدریج به‌دربار راه یافته با محمدرضا پهلوی در ارتباط نزدیک قرار گرفت...

اسدالله علم و سلطنت محمدرضاشاه پهلوی؛

 در گفت‌وگو با مظفر شاهدی

گفت‌وگو از: مهسا علی‌بیگی

پرسش 1: درباره نقش و جایگاه اسدالله علم در رویدادهای سیاسی زمان پهلوی دوم صحبت‌های زیادی شده است. برخی به ارتباطات علم با انگلیس اشاره می‌کنند و او را نماینده سیاست‌های انگلیس می‌دانند که به محمدرضا پهلوی دیکته می‌شد. شما چه تحليلي درباره جايگاه و نقش او در دو دهه واپسين حكومت پهلوي داريد؟...